13 sierpnia 1961 roku pod przewodnictwem Waltera Ulbrichta – Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec (SED), zaczęła budować mur dzielący Niemcy na 28 lat.
Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, na mocy postanowień konferencji jałtańskiej, Niemcy podzielone zostały na 4 strefy okupacyjne kontrolowane przez USA, Związek Radziecki, Francję i Wielką Brytanię. Na 4 sektory podzielono również Berlin.
Przez 28 lat betonowa ściana była symbolem podziału Niemiec, a także Europy na dwa bloki polityczno-wojskowe. Budując mur, Chruszczow zamanifestował rezygnację z planów zbrojnego zajęcia Berlina Zachodniego, co skończyłoby się krwawym konfliktem. Zanim mur wzniesiono, ponad 3,5 miliona mieszkańców NRD uciekło na zachód.
Edda Schönherz – twarz NRD-owskiej telewizji lat 60-tych, urodziła się w 1944 roku w Lądku-Zdrój na Śląsku *Bad Landeck Schlesien.
W październiku 1969 roku wraz z początkiem kolorowej telewizji we Wschodnich Niemczech stała się znana w całej NRD. Nie należała do żadnej partii. Kierownik transmisji zawsze krytykował jej teksty za brak promocji dla osiągnięć socjalizmu.
Była samotnie wychowującą matką i chciała innego życia dla siebie i dwójki dzieci. Bez paternalizmu i bez ograniczeń. Swojej matki nigdy nie poznała, bo 1945 roku zarażona tyfusem zmarła w wieku 38 lat. Ojciec – dentysta, prowadził dwie praktyki w Berlinie Friedrichsfelde. Umarł gdy Edda miała 14 lat.
Schönherz – pasjonatka jazdy konnej – 13 sierpnia 1961 roku będąc w stadninie w Neuenhagen, dowiedziała się o zamknięciu granicy z Berlinem Zachodnim. Wczesnym rankiem, w niedzielę, szef SED -Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec – Walter Ulbricht nakazał zamknąć granice. 28 lat, dwa miesiące i 28 dni, oddzielał miasto pas śmierci – Mur Berliński.
Ojca swoich dzieci – Petra, poznała w wieku piętnastu lat. Dwa tygodnie przed osiemnastymi urodzinami urodziła córkę – Anette. Peter został wciągnięty do NVA – Narodowej Armii Ludowej. 27 marca 1963 roku na świat przyszedł ich syn. Peter dostał kilkudniowy urlop, po czym wrócił do jednostki. W listopadzie, kiedy ponownie po miesiącach przyjechał do domu, ciężko chory. Miał raka krwi. Umarł w wieku 23 lat.
Na casting przyszło prawie 400 kandydatek, ale to ona została wybrana na prezenterkę wiadomości.
1966 rok. Trzy lata po śmierci Petra, Edda występowała z grupą artystów „Luftkometen”, gdzie została odkryta przez pracownika DFF – niemieckiej telewizji enerdowskiej. Teksty, które czytała na wizji były cenzurowane. Operatorzy kamer, technicy, makijażyści – każdy mógł być szpiegiem. Na telefonie miała zainstalowane pluskwy. Każdy jej ruch był skrupulatnie notowany przez pracowników Stasi. Pieniądze i sława za cenę wolności, demokracji i praw człowieka – Schönherz miała dość!
Wolność a reżim
17 sierpnia 1974 roku, Edda Schönherz wyjechała na urlop na Węgry. Tam w Ambasadach Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Stanów Zjednoczonych pytała o możliwość wyjazdu z NRD. Aresztowana została za próbę przekroczenia granicy z Jugosławią. Zwolniona z aresztu wróciła do Berlina Wschodniego. Tuż po powrocie 9 września 1974 roku, dwunastu oficerów Służby Bezpieczeństwa stanęło w progu jej domu i zabrało ją na „Wyjaśnienie faktu“, do aresztu śledczego przy Normannenstrasse w Berlinie Lichtenberg. Po trzech dniach została przewieziona do Centralnego Aresztu Śledczego Stasi w Berlin-Hohenschönhausen.
W grudniu, skazana na trzy lata więzienia za „antypaństwowość“ i „przygotowanie do bezprawnego przekraczania granicy w szczególnie ciężkim przypadku“ została umieszczona w więzieniu Hoheneck.
Od początku lat pięćdziesiątych do 1989 roku, około 8000 kobiet trafiło do więzienia Hoheneck z przyczyn politycznych.
Pierwsze więźniarki przywożono do Hoheneck w 1950 roku z likwidowanego radzieckiego obozu specjalnego Sachsenhausen. 1100 kobiet z 30 niemowlętami. Matki były zazwyczaj oddzielane od dzieci w kilka tygodni po przybyciu do więzienia. Dzieci wysyłano do domów dziecka w NRD, a kontakt z nimi był ograniczony lub zabroniony.
Edde zamknięto w 18 metrowej celi z morderczyniami dzieci i chorymi psychicznie. Umieszczanie więźniarek politycznych z morderczyniami, było systemem mającym na celu zastraszenie więźniarek politycznych. Właśnie te były szykanowane najbardziej – zarówno przez strażników więziennych jak i współwięźniarki.
Większość kobiet, które trafiły do Hoheneck, chciało wyjechać z NRD, zamieszkać na zachodzie i doznawać wolności. W więzieniu lądowały – według teorii Służby Bezpieczeństwa – za próbę repatriacji, agitacje antypaństwową czy zdradliwą działalność.
Popychanie i terror psychiczny był na porządku dziennym. W przypadku najmniejszych wykroczeń dyscyplinarnych, kobiety zamykano na kilka dni w odosobnieniu lub w ciemni. Tortury skupiały się przede wszystkim na destrukcji psychiki. Celem było złamanie osobowości więźniarek politycznych. Toalety bez kabin, brak ciepłej wody i ogrzewania. Prysznic na oczach wszystkich i tylko raz w tygodniu. W jedzeniu były gąsienice, ziemniaki były stare i śmierdzące, a kapusta kiszona to jedyne warzywo z jakim miały styczność odsiadując wyrok. U wielu kobiet ustał cykl menstruacyjny. Stres i zimno zniszczyły ich ciała. Byłe więźniarki opowiadają o drakońskich karach, które doprowadziły je do rozpaczy lub próby samobójczej. Połykając sztućce lub nożyczki, zażywając lakier do włosów lub tnąc żyły nożem, chciały odebrać sobie życie. Kobiety musiały pracować w systemie trzyzmianowym, przy produkcji wyrobów pończoszniczych i bielizny pościelowej dla zachodniego eksportu.
Po zwolnieniu z aresztu we wrześniu 1977 roku, Edda Schönherz nie mogła już liczyć na pracę w telewizji NRD i nakazano jej pracować w piekarni. W razie odmowy groziło jej kolejne dwa i pół roku w areszcie pracy. Znalazła jednak zatrudnienie jako fotograf w kościele katolickim w Berlinie.
Otrzymując przyzwolenie na emigrację dla siebie i dzieci – Annette i René – 12 grudnia 1979 roku opuściła Niemiecką Republikę Demokratyczną. Zaledwie kilka miesięcy później jako 35-latka, stanęła z powrotem przed kamerą na przekór Stasi. Rozpoczęła pracę w RFN dla Bayerischer Rundfunk w Monachium.
Powrót do Berlina
Schönherz powróciła do Berlina pod koniec 2002 roku. Od 2003 roku jako ofiara represji polityczych i naoczny świadek zdarzeń – przewodzi grupom odwiedzającym Museum Pamięci Więźniów Politycznych – Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen w Berlinie. W 2006 roku Edda Schönherz otrzymała Krzyż Zasług za zaangażowanie w radzenie sobie z niesprawiedliwością SED – Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec.
Książkę Eddy Schönherz pt. Die Solistin, można zakupić online – Solistka – Die Solistin – Roman einer Frau, die von Deutschland nach Deutschland wollte.